Homo Faber

Tác giả: Max Frisch
NXB: Tác Phẩm Mới 1986
Tình trạng: Sách đẹp, nguyên vẹn gáy bìa, 306 trang khổ 13X19

Cốt truyện bắt đầu từ chuyến bay từ New York với một chiếc "Super-Constellation". Chuyến bay khởi hành trễ. Trong chuyến bay Walter Faber làm quen với chàng trai trẻ Herbert Hencke, em của Joachim, người bạn cũ thời sinh viên cũng là người đã cưới Hanna, tình yêu thời niên thiếu của Faber. Để ám chỉ con người mang thế giới quan duy lý, hoàn toàn tin vào kỹ thuật của Walter Faber, Hanna đặt tên gọi anh ta là "Homo Faber". (xem khái niệm Homo faber trong tương quan triết giải trong nhân chủng học).

Trong chuyến bay, hai động cơ cánh quạt bị hỏng, phi công bắt buộc phải hạ cánh khẩn trên sa mạc. Sau đó Faber thình lình quyết định đổi hành trình, dời lại chuyến công du đến Caracas để bay cùng Herbert đi thăm Joachim đang sống trong khu rừng già tại Guatemala. Sau một hành trình lạc hướng quanh quẩn trong rừng sâu, họ tìm thấy Joachim đã treo cổ tự tử trong trang trại. Herbert đổi ý định, dứt khoát ở lại trang trại một mình. Faber trở về New York và lại một lần nữa chạm trán với Ivy, cô nhân tình mà Faber muốn cắt đứt quan hệ, mệt mỏi vì những thúc ép cưới hỏi của nàng, Faber bỗng quyết định đổi ý, đi Paris sớm hơn một tuần, bằng tàu thủy thay vì bằng máy bay.

Trên chuyến tàu Faber làm quen với cô gái trẻ Elisabeth, mà anh ta gọi là Sabeth, và đem lòng yêu cô ta. Sau khi chia tay nhau tại bến tàu Le Havre, đến Paris, dẫu không tự thừa nhận với lòng rằng mình đang yêu, Faber vẫn ngày ngày lui tới điện Louvre với hy vọng gặp lại Sabeth. Hai người đã gặp nhau. Và rồi Faber nhanh chóng quyết định theo Sabeth, đưa nàng về nhà mẹ nàng hiện sống tại Athen với chiếc xe mượn được của người bạn và đồng thời cùng Sabeth làm một chuyến du lịch tham quan qua miền nam Pháp, Ý và Hy Lạp. Tại Avignon sau một bữa ăn tối, nếm trải và rung động bởi một nguyệt thực, cùng lúc nhận thấy rằng Sabeth cũng đáp trả tình yêu này, hai người đã chăn gối cùng nhau.

Để không phải trực diện với một sự thật kinh hoàng, Faber - con người thuần lý duy kỹ thuật này - đã tự lừa dối mình với một con tính đơn giản nhất: so sánh ngày Hanna sinh nở và tuổi tác của Elisabeth để qua đó có thể không bó buộc phải nhận thức điều mà người đọc đã hay biết từ lâu rằng Sabeth chính là con gái ruột của hắn: Vào năm 1935 Faber nhận một chân kỹ sư làm việc tại Bagdad, cùng lúc được Hanna cho hay đã mang thai với nhau. Qua phản ứng dè dặt của Faber, Hanna nhất định hủy bỏ lễ cưới. Faber đơn giản chủ quan rằng đấy chỉ vì lời tuyên bố "con em" thay vì "con của chúng ta". Rốt cuộc cả hai đồng ý phá thai, nhưng Hanna hành động ngược với lời thỏa thuận, Elisabeth ra đời mà nàng không hề báo cho Faber hay biết. Nàng cưới Joachim Hencke, bạn học thời sinh viên của Faber.

Cuộc tình loạn luân vô ý thức giữa Faber và Elisabeth phút chốc trở thành một thảm kịch. Trên một bờ biển tại Hy Lạp, Elisabeth bị rắn cắn và ngã người vào hố trũng lúc đang sợ hãi lùi bước khi thấy Faber trần truồng chạy đến giúp. Ẵm Sabeth bất tỉnh trên tay, Faber tìm về đến Athen, số mệnh đưa đẩy Faber gặp lại Hanna và cuối cùng hay biết được rằng Sabeth chính là con gái mình. Sabeth chết vì xuất huyết não mà không chẩn đoán kịp. Faber dứt khoác xin thôi việc để dọn về cùng ở với Hanna và xin cưới nàng. Một lần cuối Faber thực hiện một hành trình dài. Về lại New York, khi hay được căn hộ của mình đã bị bán mất, Faber đi thăm lại Herbert ở Guatemala. Trên chuyến trở về Athen, Faber dừng chân nghỉ lại bốn ngày tại Havanna. Qua khung cảnh và lối sống vô tư nơi đây, Faber bỗng cảm thấy yêu đời trở lại, cùng lúc tĩnh tâm chấp nhận cái chết. Trên đường về Faber ghé qua Düsseldorf để thông tin cho công ty của Herbert ở biết về trang trại và một lần nữa qua những cuộn phim đã thâu, thống khổ gợi nhớ về Sabeth. Chuyến hành trình dài lần cuối này của Faber bị vây phủ bởi những dằn vặt về cái chết của đứa con gái và niềm tin tiền định cái chết của chính mình. Căn bệnh dạ dày của Faber, được nhắc đến nhiều lần suốt diễn tiến câu truyện, được phát hiện là ung thư. Tại Athen, nằm chờ mổ dạ dày, Faber bỏ dỡ bản tường trình. Cái chết của Faber được Max Frisch bỏ ngỏ.

Qua tác phẩm Homo Faber, Frisch mổ xẻ cùng lúc nhiều đề tài, xung đột giữa con người và máy móc kỹ thuật. Phê phán bản chất Homo faber, mẫu người tiêu biểu cho quan điểm cực đoan duy ý chí vào thập niên 1950. Đề tài không kém phần quan trọng luôn được Frisch nêu đến như một sợi chỉ đỏ trong hầu hết những tác phẩm của mình là vấn đề bản thể. Không những Faber mà ngay cả Hanna đều dựa vào khuôn sáo cứng nhắc của giới tính. Tự tạo cho chính mình và đối tượng một khuôn mẫu nhân cách nhất định để rồi tự trói buộc mình trong vai trò tự định nghĩa ấy. Qua đó không nhận thức được cuộc sống hiện thực và cuối cùng thất bại chính với hiện hữu của bản thân. Những đề tài khác là mâu thuẫn giữa đất nước Mĩ (Thế giới mới), tiêu biểu cho phong cách sống mới, vật chất, thành đạt hưởng thụ và châu Âu (Thế giới cũ). Về thế giới tha hóa và sự nhận chân cái chết.