Ngài Tổng Thống

Tác giả: Miguel Angel Asturias
Vũ Cận - Đặng Thế Bính dịch
NXB Văn nghệ TP. HCM, 2001

MIGUEL ANGEL ASTURIAS (1899-1974)

NHÀ VĂN GUATEMALA

Miguel Angel Asturias (Asturias) sinh ngày 19 tháng Mười 1899 ở Giudad de Guatemala trong một gia đình trí thức tiến bộ. Dưới chính thể độc tài Extơrát Cabrêra, bố mẹ ông từng bị mất việc. Bản thân ông suốt đời gắn bó với cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài. Từ năm 1920, ông tham gia tổ chức "Trường Đại học nhân dân" nhằm phổ biến rộng tri thức cho nhân dân nghèo và cộng tác với tuần báo Thời đại mới có khuynh hướng xã hội. Do bị khủng bố, từ năm 1923, Asturias buộc phải trốn sang Paris, bắt đầu cuộc sống lưu vong lần thứ nhất kéo dài trong mười năm. Trở về nước, ông được nhận làm viên chức ngoại giao và tiếp tục sáng tác. Đến năm 1954, đất nước lại chìm trong không khí khủng bố chính trị. Asturias phải trốn ra nước ngoài sống  lưu vong và tiếp tục sáng tác. Ngày 9 tháng Sáu 1974, ông mất tại Madrid, thủ đô Tây Ban Nha.

Tác phẩm của Asturias có số lượng lớn, bao gồm nhiều thể loại như truyện, tiểu thuyết, thơ, kịch bản, tiểu luận phê bình… Các sáng tác nổi tiếng có tập thơ ánh sao xuất bản tại Paris (1925). Các tập văn xuôi có Những truyền thuyết Guatemala. Ngài tổng thống, Những người Mais, Về chuôi (3 tập), Chiều thứ bảy ở Guatemala, Chính là Mutala, Maladrôn,Ngày thứ sáu náo nhiệt…Trong số đó, tiểu thuyết Ngài tổng thống được viết từ năm 1923, được hoàn thành năm 1923, in lần đầu năm 1946, được coi là một sự kiện lớn trong văn học hiện đại Mỹ Latinh. Cuốn tiểu thuyết gồm ba phần đã dựng lại bức tranh khủng khiếp về một chế độ độc tài ở Mỹ Latinh. Ở đây nhân vật ông Tổng thống không có tên riêng, không có diện mạo cụ thể nhưng bàn tay sắt nhuốm máu của y vươn tới khắp nơi, thành một thứ bóng đen ám ảnh khủng khiếp. Sức mạnh hắc ám đó chìm ẩn trong sự bạo loạn, bỏ tù, chém giết, thủ tiêu, khi kín đáo, khi trực diện lộ liễu. Sau khi xuất bản, tác phẩm được gọi là Cuốn sách thức tỉnh cách mạng Mỹ Latinh. Asturias liền được coi là một trong những đại biểu xuất sắc đóng góp vào việc cách tân nghệ thuật tiểu thuyết Mỹ Latinh. Ở đây, một mặt ông đã thúc đẩy ngôn ngữ phát triển, đưa phương thức tư duy truyền thống giàu màu sắc huyền thoại hòa vào cách diễn đạt hiện đại về các vấn đề hiện đại; mặt khác ông cũng đã đóng góp vào tư duy tiểu thuyết hiện đại một dòng chạy mới, một cách cảm nhận và biểu hiện mới về thế giới bằng sức mạnh nghệ thuật lớn lao. Cả hai phương diện hiện thực và huyền ảo đã được ông kết hợp chặt chẽ trong sáng tác; và cùng với nhiều tác phẩm của nhiều nhà văn Mỹ Latinh khác, nó đã được định danh trong thuật ngữ lý luận chủnghĩa Hiện thực huyền ảo. Do những cống hiến lớn lao về văn học của một nghệ sĩ ngôn từ bậc thầy, Asturias đã được nhận giải thưởng Hòa bình mang tên Lênin (1966) và giải Nobel về văn học (1967).